Bielsk Podlaski Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny
Historia parafii Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w Bielsku Podlaskim
Miasto Bielsk Podlaski w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku szybko się rozwijało. Powstało wiele nowych przedsiębiorstw, które potrzebowały siły roboczej. Nastąpiła migracja młodych ludzi z okolicznych miejscowości. W dużej mierze, a może w większości, nowi mieszkańcy byli wyznania prawosławnego. W tym czasie w obrębie miasta istniały trzy parafie prawosławne: św. Michała Archanioła, Narodzenia NMP i Zmartwychwstania Pańskiego. Z roku na rok, szczególnie w obrębie dwóch pierwszych z wymienionych parafii, małe cerkwie przestały mieścić gwałtownie zwiększającą się liczbę wiernych. Wprowadzenie dwóch niedzielnych liturgii także nie rozwiązało problemu. Taki stan trwał do początku lat dziewięćdziesiątych, kiedy to nastąpiła zmiana sytuacji politycznej kraju. Wówczas Jego Eminencja, Wielce Błogosławiony Bazyli, Metropolita Warszawski i całej Polski, wychodząc naprzeciw potrzebom wiernych wydał w dniu 26 listopada 1993 r. rozporządzenie o budowie dwóch nowych cerkwi na terenie miasta. Na zebraniu duchowieństwa bielskiego 1 grudnia tego roku podjęto decyzję, iż nowe świątynie powstaną w północnym i południowym rejonie miasta. Trud budowy cerkwi w północnej części miasta został powierzony parafii p.w. Narodzenia NMP, której proboszczem był wówczas ks. prot. Włodzimierz Bliźniuk. Rozpoczęto poszukiwanie miejsca pod budowę świątyni.
Dnia 1 lipca 1994 r. parafia zakupiła od p. Niny Szyszkiewicz działkę budowlaną położoną u wylotu z miasta, przy skrzyżowaniu ulic Mickiewicza i Ogrodowej o powierzchni 6.363 m2 za kwotę 79,5 tys. zł. W tym miejscu warto przytoczyć kilka faktów historycznych. Otóż w XVI w. królowa Bona erygowała w Bielsku parafię p.w. Świętej Trójcy. Cerkiew wybudowano wówczas także na obrzeżach miasta i przy tej samej ulicy (obecnie plac Zespołu Szkół im. A. Mickiewicza). W owych czasach ul. Mickiewicza nosiła nazwę Litewska. Parafianami tamtej cerkwi byli mieszkańcy wsi Proniewicze i Woronie oraz napływowa ludność prawosławna osiadła w tej części miasta. Ponieważ przez Bielsk przechodził trakt królewski z Krakowa do Wilna, niejednokrotnie przejeżdżał tędy Król Zygmunt August. On to 16 grudnia 1560 r. potwierdził erekcję cerkwi i nadał jej dwie włóki ziemi w Młodzianowie (obecnie Stryki). Przy świątyni funkcjonował szpital dla ubogich. W XIX w. Cerkiew Troicką rozebrano i przeniesiono na cmentarz miejski, gdzie znajduje się dotychczas. Byli parafianie ze wsi Proniewicze, aby upamiętnić miejsce po cerkwi w 1866 r. ustawili obelisk zwieńczony krzyżem, który z czasem uległ dewastacji. W okresie międzywojennym władze miasta na byłym cerkwisku utworzyły targowisko miejskie. Po wojnie wybudowano tam szkołę, która funkcjonuje do dzisiaj. Obelisk w stanie dewastacji znajdował się na placu szkolnym do roku 1994. Wówczas to księża z cerkwi Narodzenia NMP: ks. Andrzej Filimoniuk i ks. Jan Barszczewski zwrócili się do dyrektora szkoły o pozwolenie na odnowienie go. Po otrzymaniu zgody obelisk został ogrodzony, a na cokole ustawiono krzyż i poprawiono historyczny napis świadczący o tym, iż przed wiekami to miejsce było uświęcone cerkwią.
Dzisiaj granice miasta przesunęły się daleko na północny wschód, a na jego obrzeżach znowu powstaje cerkiew.
W dniu 18 czerwca 1995 r. odbyło się zebranie mieszkańców parafii i duchowieństwa, na którym wybrano komitet budowlany, a jego przewodniczącym został ks. prot. Jan Barszczewski. Jego Eminencja metropolita Bazyli pismem z dnia 14.07.1995 r. upoważnił ks. Jana do kierowania wszystkimi sprawami związanymi z budową nowej cerkwi.
W krótkim czasie plac został ogrodzony siatką zakupioną za symboliczną kwotę. Dyrektor sąsiadującej firmy „Maksbud” Jan Miniuk zlecił nieodpłatnie wyrównać teren własnym sprzętem. Z parafii w Czeremsze przewieziono i złożono budynek na potrzeby budowlane. Wszelkie powyższe prace parafianie wykonywali nieodpłatnie.
Dnia 13 sierpnia tego roku odbył się uroczysty akt poświęcenia placu i wzniesienia krzyża. Po liturgii w cerkwi p.w. Narodzenia NMP ulicami miasta przeszła procesja. W uroczystości uczestniczyło kilka tysięcy wiernych. Dzieci i młodzież nieśli krzyż, kwiaty i wieńce. Podczas molebna celebrowanego przez dziekana ks. mitrata Jerzego Tokarewskiego w asyście zebranego duchowieństwa zaistniało dziwne zjawisko. Przypłynęło kilka chmurek, które utworzyły znak krzyża nad modlącymi się.
Jego Eminencja metropolita Bazyli dekretem z dnia 10 sierpnia 1995 r. ustanowił, że nowo budowana cerkiew będzie p.w. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny. Tym samym po ponad stu latach niebytu cerkiew Uspieńska znów powróciła do naszego miasta. Poprzednia cerkiew p.w. Zaśnięcia NMP w Bielsku była wybudowana w okresie tragicznym dla Prawosławia w Polsce. Kolejni królowie nie byli przychylni cerkwi. Ograniczali prawa ludności prawosławnej poprzez zakaz zajmowania stanowisk i zakaz osiedlania się. W końcu doszło do fatalnej w skutkach zmowy zakończonej Unią Brzeską w 1596 roku. W Bielsku w tym czasie było pięć cerkwi. Te z nich, przy których zabrakło prężnie działających bractw, podporządkowały się Watykanowi. W dalszym ciągu jednak dochodziło do napadów na cerkwie i duchownych. Najdłużej utrzymali się wierni wokół klasztoru i cerkwi Mikołajewskiej. Na terenie klasztoru w latach 1758–1763 wybudowano cerkiew p.w. Zaśnięcia Matki Bożej. Jednak w roku 1864 klasztor przestał funkcjonować i od tego czasu cerkiew Uspieńska była zamknięta poza sporadycznymi nabożeństwami. W połowie lat siedemdziesiątych XIX stulecia mieszkańcy wsi Augustowo dokonali jej rozbiórki, a następnie przewieźli do swojej wsi, gdzie istnieje do dzisiaj p.w. Jana Teologa.
Przygotowania do rozpoczęcia budowy cerkwi p.w. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny trwały bardzo krótko. Na przełomie lat 1995/1996 zgromadzono większość materiałów budowlanych. Zakupiono cegłę, kloce sosnowe, stal zbrojeniową, zgromadzono żerdzie, doprowadzono energię elektryczną. Wszelkie prace związane z przewozem, załadunkiem, wyładunkiem, ścinką i przygotowaniem drzewa wykonywali nieodpłatnie parafianie. Także nieodpłatnie firma „Maksbud” podwyższyła i wyrównała poziom gruntu na placu. Wierni często pracowali całymi rodzinami. Z wielką ofiarnością wpłacali także pieniądze na budowę cerkwi oraz składali ofiary w postaci rzeczowej. Dzięki temu już wtedy w posiadaniu były cztery komplety naczyń liturgicznych, trzy ewangelie, trzy krzyże, całuny Jezusa i Matki Bożej, wieńce ślubne, darochranitielnice i ikony. W tym samym czasie ks. Jan Barszczewski po konsultacji z Jego Eminencją metropolitą Bazylim zlecił wykonanie projektu cerkwi architektowi z Białegostoku mgr. inż. Michałowi Bałaszowi. Konstruktorem został dr inż. budownictwa Jerzy Tokajuk. Początkowo planowano zaprojektowanie także dolnej cerkwi, jednak wysoki poziom wód gruntowych w miejscu budowy nie pozwolił na realizację tego pomysłu. Ostatecznie decyzję w tej sprawie podjął metropolita w dniu 06.03.1996 roku. W związku z powyższym zaprojektowano cerkiew o dwóch ołtarzach na jednej kondygnacji o całkowitej powierzchni 750 m2, powierzchni użytkowej 628,7 m2 i kubaturze 8.656 m3. Budynek oparto na rzucie krzyża. Zaplanowano wzniesienie murowanych ścian i drewnianego dachu pokrytego miedzianą blachą i zwieńczonego siedmioma kopułami: centralną, czterema mniejszymi wokół tamburu, nad dzwonnicą oraz nad ołtarzem.
W miesiącu kwietniu 1996 r. na ręce ks. Jana z Urzędu Rejonowego w Bielsku Podlaskim wpłynęło pozwolenie na budowę cerkwi. Kilka dni później miejscowe Przedsiębiorstwo Budowlane przystąpiło do budowy fundamentów. Równolegle trwały przygotowania do wmurowania aktu erekcyjnego. Uroczystość odbyła się w dniu 19 maja 1996 roku. Wydarzenie to stało się niepowtarzalnym przeżyciem dla wyznawców prawosławia z Bielska i jego okolic. Uroczystościom przewodniczył Jego Eminencja, Wielce Błogosławiony Bazyli, Metropolita Warszawski i całej Polski. Po liturgii w cerkwi Preczystieńskiej ulicami miasta przeszła procesja, w której uczestniczyło 6 tys. wiernych, do miejsca nowo wznoszonej cerkwi, gdzie w podniosłym nastroju i przy udziale około 20 duchownych metropolita dokonał wmurowania aktu erekcyjnego oraz Relikwii Świętych Męczenników Dzieci Betlejemskich. W trakcie uroczystości metropolita powiedział, m.in.:
- «Верю, чтоэтаобщаянашамолитваинашаобщаяверасдвинетгоры. Когда у нас есть вера, эти кирпичи все соберутся и создадут прекрасное здание увенчанное крестом. (...) Нелёгкие будут ваши труды, потому что злой дух всегда будет создавать какие-то препятствия на пути совершения всего, что делается во славу Божию».
Podczas tej historycznej chwili nie zabrakło przedstawicieli władz miasta i gminy. Wzruszający był także widok setek dzieci i młodzieży niosących krzyż i kwiaty. Na uwagę zasługuje fakt kolejnego zjawiska zaistniałego w przyrodzie. Meteorolodzy na ten dzień zapowiadali ciągłe opady z burzami. Wczesnym rankiem wierni z niepokojem obserwowali zachmurzone niebo i nieustający deszcz. Około godziny 8 opady ustały i zanim procesja wyruszyła ulicami miasta niebo było bezchmurne i przez cały dzień świeciło słońce.
Przez kolejne trzy miesiące trwały prace przy budowie fundamentów. To zaledwie cząstka budowli, a koszt wyniósł 97.932 zł. nie uwzględniając stali zbrojeniowej. Zdając sobie sprawę z tego, iż rosły ceny materiałów budowlanych o. Jan już wtedy zakupił cegłę i bloczki prawie na całą cerkiew.
Jeszcze nie były skończone fundamenty, a już w dniu Zaśnięcia NMP o godz. 17 na placu cerkiewnym został odsłużony akatyst Zaśnięciu Matki Bożej wraz z molebnem, w którym uczestniczyło około 200 wiernych.
W tym czasie członkowie komitetu budowlanego intensywnie poszukiwali fachowców do wznoszenia ścian cerkwi. Ostatecznie zawarli wstępne porozumienie z brygadą budowlaną, która natychmiast po zakończeniu budowy fundamentów rozpoczęła prace murarskie. Po stwierdzeniu, iż prace te przebiegają prawidłowo i sprawnie została z nimi zawarta umowa na wykonanie robót murarskich i betoniarskich w stanie surowym cerkwi. Budowniczymi zostali: Koleda Sergiusz, Korzun Dymitr i Bobik Jan, a funkcję kierownika budowy sprawował emerytowany pracownik BPPB Aleksander Szpilewski. Jeszcze tej jesieni wysokość ścian sięgnęła ponad 1 metr. Ojciec Jan zamówił w tym czasie wszystkie okna do cerkwi. Wczesną wiosną brygada budowlana kontynuowała prace murarskie. W celu usprawnienia organizacji pracy, na prośbę o. Jana do pomocy majstrom zgłaszali się parafianie, którzy zajmowali się przygotowywaniem szalunków, dowożeniem cegły, rozładunkiem desek, wykonywaniem rusztowań oraz pracami porządkowymi. Planowano, iż do końca 1997 r. wymuruje się około 6 m ścian. Tymczasem taki stan osiągnięto już w sierpniu. Wtedy to, w dniu Zaśnięcia NMP, odsłużono pierwszą w murach tej świątyni Świętą Liturgię. Uroczystościom przewodniczył Jego Ekscelencja, Najprzewielebniejszy Szymon, Arcybiskup Łódzki i Poznański. Podczas nabożeństwa asystowało mu 17 księży i 2 diakonów. Licznie przybyli wierni z całego Bielska, a także z okolicznych miejscowości. Wielkie wzruszenie towarzyszyło wszystkim, którzy ujrzeli mury cerkwi na pustym jeszcze dwa lata temu polu. Władyka Szymon wyraził wielką radość i podziw, iż w tak krótkim czasie wyrosły mury tej okazałej świątyni, którą porównał do kremlowskiego soboru i petersburskich cerkwi. Gorąco podziękował wszystkim, a szczególnie ks. J. Barszczewskiemu. Życzył Bożego błogosławieństwa, aby Przenajświętsza Bogarodzica wszystkich nas okryła swoim omoforom i pomagała wszelkim naszym dobrym poczynaniom.
Dzięki sprzyjającej aurze wrzesień był okresem intensywnej pracy na budowie. Przystąpiono do wykonywania budowy stropu. Został wynajęty najlepszy w okolicy zbrojarz, który na deski szalunkowe ułożone na kształt przyszłego sklepienia położył druty zbrojeniowe. W dniu 3 października rozpoczęto zalewanie stropu. Ogółem na ten cel zużyto 202 m3 betonu o wartości 28.633 zł oraz 72 m3 desek zakupionych za kwotę 24.680 zł. Do powyższych wydatków należy także doliczyć cenę siatki zbrojeniowej. Jeszcze tej jesieni został wykonany i zabezpieczony folią dach, a wewnątrz budynku zdjęto szalunki i stemple.
Wszystkie te dane, dotyczące zaledwie fragmentu budowy, pozwalają dostrzec skalę kosztów całej inwestycji. Wydatki były duże, jednak dzięki staraniom ks. Jana Barszczewskiego (uzyskiwanie rabatów przy zakupie i transporcie materiałów, zmniejszanie kosztów usług) ograniczone do koniecznych. W dużym stopniu koszty zostały też zmniejszone dzięki aktywnemu udziałowi w pracach parafian. Pojawiali się oni na placu budowy zawsze, gdy zachodziła taka potrzeba. Z największym poświęceniem udzielali się w pracach przy cerkwi członkowie Rady Parafialnej.
Na początku 1998 r. Cerkiew w Polsce przeżyła smutne chwile z powodu śmierci metropolity Bazylego. W dniu 13 lutego 1998 r. w soborze św. Marii Magdaleny w Warszawie odbył się jego pogrzeb, w którym uczestniczyli także duchowni i wierni z naszej parafii. Obowiązki Prawosławnego Metropolity Warszawskiego i całej Polski od 20 stycznia pełnił Arcybiskup Białostocki i Gdański Sawa, który w dniu 10 marca 1998 r. wydał dekret, zgodnie z którym erygował samodzielną parafię prawosławną p.w. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w Bielsku Podlaskim wydzieloną z parafii p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Granice parafii przebiegały: ulicą Widowską (od rzeki Białej) – numery nieparzyste, ul. Szkolną – numery nieparzyste, ul. Żwirki i Wigury – numery parzyste. Wszystkie ulice znajdujące się w obrębie tych granic wchodzą w skład parafii. Zgodnie z dekretem, do czasu wybudowania czasowej własnej świątyni, parafianie będą uczęszczać na nabożeństwa do cerkwi Preczystieńskiej. Z chwilą erygowania parafii metropolita powołał na stanowisko proboszcza dotychczasowego przewodniczącego Komitetu Budowy Cerkwi ks. prot. Jana Barszczewskiego, na stanowisko wikariusza ks. Andrzeja Nielipińskiego, zaś na diakona ks. Aleksego Kuryłowicza.
Aby przystosować do odprawiania nabożeństw mały drewniany budynek wykorzystywany do celów budowlanych, należałoby ponieść koszta co najmniej 50 tys. złotych. Proboszcz po konsultacji z członkami Komitetu Budowlanego postanowił, iż ekonomiczniej i praktyczniej będzie przygotować do nabożeństw fragment nawy głównej budowanej cerkwi. 2 kwietnia przystąpiła do pracy ekipa tynkarzy, która najpierw zajęła się zalaniem posadzek, a następnie otynkowaniem ścian. Jednocześnie elektrycy przystąpili do położenia instalacji elektrycznej, alarmowej oraz pod nagłośnienie.
Po wykonaniu powyższych prac rozpoczęto intensywne przygotowania do odprawiania stałych nabożeństw w budowanej cerkwi. Część nawy głównej, gdzie wylano posadzkę i wykonano tynki została odgrodzona prowizoryczną ścianą. Należy podkreślić, że już wtedy parafia posiadała wszystkie rzeczy niezbędne podczas odprawiania nabożeństw. Dzięki osobistemu zaangażowaniu dyr. Jana Miniuka jego firma na własny koszt wyrównała plac przed cerkwią oraz zalała asfaltem dojście od bramy.
Stałe nabożeństwa rozpoczęły się podczas święta apostołów Piotra i Pawła. Setki wiernych przybyły, aby zjednoczyć się we wspólnej modlitwie wraz z duchowieństwem, a przede wszystkim z nowo mianowanym biskupem bielskim, który przewodniczył uroczystościom. Nabożeństwa z okazji świętych apostołów Piotra i Pawła były początkiem następujących po sobie kolejnych ważnych uroczystości z udziałem hierarchów naszej cerkwi i niezliczoną rzeszą wiernych, którzy przybywali, aby zobaczyć rosnącą w niebywałym tempie ogromną cerkiew, złożyć ofiary i modlić się wspólnie o dalszą pomyślność.
Po liturgii podczas obchodów święta Zaśnięcia NMP Jego Ekscelencja, Najprzewielebniejszy Grzegorz, Biskup Bielski odznaczył Orderami św. równej apostołom Marii Magdaleny zasłużonych dla Cerkwi p. Jana Miniuka oraz burmistrzów miasta Andrzeja Stepaniuka i Eugeniusza Berezowca. Listem pochwalnym została wyróżniona księgowa Walentyna Siemieniuk.
Kolejną pamiętną uroczystością w naszej cerkwi z udziałem Jego Eminencji metropolity Sawy i Jego Ekscelencji biskupa Grzegorza było poświęcenie dzwonów w dniu 12 września. Na uroczystość przybyli właściciele najsłynniejszego w Polsce Zakładu Ludwisarskiego w Przemyślu, którzy byli wykonawcami dzwonów. Koszta największego dzwonu o wadze 700 kg pokryła parafia. Pozostałe ufundowali: A. Topolewski – dyr. firmy „Anatol” (14.800 zł.), dyrektorzy firmy „Hoop” (wszyscy wyznania rzymskokatolickiego) – D. Wojdyga, M. Jutkiewicz i R. Kląskała (10.000 zł.). Mniejsze dzwony, o wadze 97 kg, 62 kg i 32 kg ufundowali: N. i B. Daniluk, Z. Sereda oraz N. Kiryluk.
Jeszcze w tym samym 1998 r. wykonano wszystkie kopuły na cerkwi. Pokryciem ich oraz dachu blachą miedzianą – zużyto jej 13,5 t. – zajmowali się jedni z najlepszych rzemieślników. Byli to bracia Wacław, Jan i Jerzy Stawarko z Sokółki. Kopuły zostały uwieńczone ośmioramiennymi krzyżami, których poświęcenia dokonał w dniu 22 listopada metropolita Sawa w asyście biskupa Grzegorza i wielu duchownych.
W wyniku starań mieszkańców wsi Hryniewicze Duże, Kotły, Biała i Orlanka metropolita dekretem z dnia 11 stycznia 1999 r. poszerzył parafię o te miejscowości. 22 stycznia powołał na stanowisko wikariusza ks. mgr. Sławomira Jarocewicza – dotychczasowego wikariusza w parafii Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku. Na polecenie Jego Eminencji metropolity Sawy w dniu 28 lutego 1999 r. przeprowadzono wybory do Rady Parafialnej. W związku z tym, iż wszyscy członkowie dotychczasowej rady swoje obowiązki wypełniali z wielkim oddaniem, w wyniku wyborów pozostali na tych samych stanowiskach. Byli to: starosta Włodzimierz Mironczuk, z-ca Mikołaj Jakimiuk, skarbnik Aleksy Kołos, członek Włodzimierz Andrejuk, członek Jerzy Saczko oraz przewodniczący Komisji Rewizyjnej Leon Maksymiuk, członek Mikołaj Kozłowski i członek Walenty Golonko.
Do tego czasu na terenie Bielska Podlaskiego istniał tylko jeden cmentarz. Zaczynało brakować miejsc na pochówki. W związku z tym władze miasta zakupiły działkę, z przeznaczeniem na ten cel, położoną w pobliżu wsi Biała. Dzięki staraniom proboszcza ks. Jana Barszczewskiego działka przeznaczona na cmentarz prawosławny została własnością naszej parafii. Członkom Komitetu Budowlanego doszły dodatkowe obowiązki. Aby pochówki mogły się odbywać, plac należało ogrodzić oraz nawieźć ziemią. Transportem przedsiębiorstwa „Maksbud” nieodpłatnie przewieziono 200 ciężarówek ziemi. Pan Miniuk zasponsorował także siatkę ogrodzeniową. Inni darczyńcy to: przedsiębiorstwo „Anatol”, „Ekoinsbud”, Urząd Telekomunikacyjny, firma „Wygoda”. Pomiarów geodezyjnych nieodpłatnie dokonał Dymitr Siemieniuk. Fundamenty oraz słupki ogrodzeniowe zabetonowali w czynie członkowie Rady Parafialnej.
20 czerwca 1999 r. nastąpił kolejny uroczysty dzień w naszej parafii. Po Liturgii, której przewodniczył Jego Ekscelencja Biskup Bielski Grzegorz w asyście duchowieństwa z kilku parafii p. dyr. Jan Miniuk został odznaczony Orderem św. równej apostołom Marii Magdaleny II Stopnia. Człowiek ten był sponsorem budowy nie tylko naszej cerkwi, pomagał wielu innym parafiom (także rzymskokatolickim) i klasztorom. W tym dniu, po nabożeństwie w cerkwi wszyscy udali się procesją na nowy cmentarz, gdzie Najprzewielebniejszy Biskup Grzegorz dokonał aktu poświęcenia. Jeszcze wcześniej – 30 maja tego roku – ks. J. Barszczewski zwrócił się do metropolity o błogosławieństwo nadania patrona bocznemu ołtarzowi w cerkwi w cześć świętych apostołów Piotra i Pawła, jako że w tym dniu odsłużono pierwszą liturgię rozpoczynającą cykl stałych nabożeństw. Metropolita błogosławił i ustanowił drugie parafialne święto ku czci świętych apostołów Piotra i Pawła. Dzięki temu, iż oba parafialne święta przypadły na okres letni w uroczystościach uczestniczyły zawsze kilkutysięczne rzesze wiernych z wielu parafii. W lipcu 1999 r. zakończono wszelkie prace na dachu cerkwi. W związku z tym wierni, którzy przybyli na święto Zaśnięcia NMP mogli podziwiać okazałą świątynię na zewnątrz bez rusztowań, a wewnątrz bez prowizorycznej ściany rozdzielającej dotychczas nawę główną na dwie części. Duchowni po raz pierwszy odprawiali nabożeństwo w części ołtarzowej. Tegoroczne obchody miały bardzo uroczysty charakter. Całonocne czuwanie celebrował metropolita Sawa w asyście biskupa Grzegorza, kilkunastu księży i trzech diakonów. Główną Św. Liturgię w dniu święta sprawował biskup Grzegorz. Jak napisała jedna z lokalnych gazet w tej uroczystości wzięło udział około 4 tys. wiernych.
Jesienią tego roku przystąpiono do prac związanych z wykonaniem ikonostasu. Przeprowadzono wstępne rozmowy z rzeźbiarzami z Poczajowa. Projekt obu ikonostasów wykonał Aleksander Łoś z Mińska na Białorusi. Z nim też została zawarta umowa na napisanie wszystkich ikon do ikonostasu, których ogólny koszt wyniósł 17.390 $. Dzięki wyszczególnieniu w umowie cen jednostkowych wszystkie ikony zostały ofiarowane przez wiernych z naszej, a także okolicznych parafii. Konstrukcje obu ikonostasów zostały wykonane z drewna sosnowego obłożonego dębem przez M. Kondratiuka z Hajnówki. W 2000 r. oprócz ikonostasów wykonano podłogowe centralne ogrzewanie, ułożono posadzkę z terakoty w ponamarce i na chórze. Do ikonostasu głównego sukcesywnie przybywały ikony. W czerwcu podpisano umowę z białostocką firmą „P.P.H.U. Marmur – Granit – Kompozycje” na ułożenie posadzek w całej cerkwi. W tym celu granit i marmur sprowadzono z Włoch. W części ołtarzowej na solei i na schodach podłogę wykonano z białego marmuru, zaś w nawie głównej i przedsionku z granitu.
Rzeźby do ikonostasu głównego wykonywali na Ukrainie artyści z Poczajowa, a Drzwi Królewskie (Carskie Wrota) w ołtarzu bocznym w Mińsku na Białorusi. Drzewo przeznaczone na rzeźby przewożono tam z Polski. Złocenia rzeźb odbywały się na miejscu.
Jedną z pierwszych inwestycji 2001 r. było ułożenie kostki brukowej dookoła cerkwi. Prace wykonało przedsiębiorstwo „Maksbud”, jednocześnie instalując rury odprowadzające wodę z rynien do studzienek. Następnie wyrównano powierzchnię placu i zasiano trawą. W tym samym roku wykonano jeszcze zewnętrzne podświetlenie cerkwi, piękne stylowe ławki, sporządzono projekt domu parafialnego oraz zakupiono plac o powierzchni 0,4715 ha pod jego budowę. Zamontowano także w cerkwi, jako drugie, dębowe okna wewnętrzne (pierwsze, metalowe – jako krata zewnętrzna, wstawiono wcześniej). W czerwcu przystąpił do pracy Jarosław Wiszenko z Mielnika, aby wykonać freski w obu ołtarzach. Prace zostały zakończone przed świętem Zaśnięcia NMP. Rok ten obfitował także w zmiany personalne w parafii. Z dniem 16 marca 2001 r. metropolita Sawa mianował na stanowisko wikariusza ks. mgr. Mirosława Świderskiego, który do tego czasu pełnił posługi w Stanisławowie jako proboszcz parafii i jednocześnie dyrektor Domu Opieki „Betania”. Trzy miesiące później Jego Eminencja metropolita Sawa na prośbę ks. Andrzeja Nielipińskiego zwolnił go ze stanowiska wikariusza naszej parafii i mianował na równorzędne w parafii p.w. Opieki Matki Bożej w Bielsku Podlaskim. Jesienią tego roku rozpoczął się w parafii kolejny etap prac. Przystąpiono do wykopów ziemnych pod plebanię i 10 października zalano ławy, natomiast w cerkwi zamontowano balustrady na chór. Ogółem wydatki na robociznę i materiały w 2001 r. wyniosły 424.513 zł.
Potem nastąpił kolejny rok kosztownych prac wykończeniowych wewnątrz cerkwi. Stolarz z Hajnówki Roman Korsak ułożył piękną boazerię za kwotę 100.000 zł. Część nawy głównej od strony ołtarzy pokryto freskami. Rzeźbiarze z Poczajowa pozłocili i przymocowali do ikonostasu głównego fragmenty rzeźb. Od miesiąca maja brygada budowlana, która budowała cerkiew przystąpiła do wznoszenia ścian domu parafialnego. Podczas święta Zaśnięcia NMP. Jego Eminencja metropolita Sawa dokonał wmurowania aktu erekcyjnego pod jego budowę. W tym samym dniu poświęcił także oba ikonostasy w cerkwi.
Ojciec Jan tymczasem czynił usilne starania w urzędach powiatowym i miejskim o przygotowanie gruntów pod parkingi samochodowe przy cerkwi oraz położenie chodnika wzdłuż lewej strony ul. Mickiewicza od ul. Kleberga do cerkwi.
Z końcem tego roku wnętrze świątyni praktycznie zostało wykończone. Przepiękne freski pokryły całość ścian i sklepienia. Oprócz Jarosława Wiszenki wykonywali je absolwenci Studium Ikonograficznego w Bielsku Podlaskim Joanna i Jarosław Jakimczukowie z naszej parafii. Freski na sklepieniu przedstawiają Jezusa, Matkę Bożą oraz obrazy najważniejszych świąt. W kopule głównej są stojące postacie proroków, a poniżej wizerunki czterech ewangelistów. Po lewej stronie ikonostasu znajduje się fresk o powierzchni 30 m2 przedstawiający Zaśnięcie Przenajświętszej Bogarodzicy. Wzdłuż ścian nawy głównej i w ołtarzach są kilkumetrowej wysokości postacie świętych. Małe ikony świętych i proroków przedzielone geometrycznymi elementami dekoracyjnymi pokrywają filary i łuki na sklepieniu. Podstawowym elementem wystroju wnętrza są pozłacane ikonostasy. Oba składają się z trzech rzędów zwieńczonych krzyżami. Na Drzwiach Królewskich umieszczone są ikony Zwiastowania Najświętszej Bogarodzicy oraz czterech świętych Ewangelistów. W głównym ikonostasie z prawej strony pierwszego rzędu znajduje się tradycyjnie ikona Zbawiciela, na drzwiach diakońskich archanioł Gabriel, a następnie ikona Zaśnięcia Przenajświętszej Bogarodzicy. Analogicznie po lewej strony są ikony: Najświętszej Marii Panny, archanioła Michała i św. Pantelejmona. Ikona znajdująca się w środku drugiego rzędu to Ostatnia Wieczerza, a po obu jej stronach po 6 ikon przedstawiających 12 największych świąt w roku. Czołowe miejsce trzeciego rzędu w otoczeniu 8 ikon świętych nowotestamentowych zajmuje ikona Zbawiciela tzw. Deisis (Jezus Chrystus na tronie w otoczeniu Matki Bożej oraz św. Jana Chrzciciela). Należy dodać, iż nad Ostatnią Wieczerzą jest umieszczona opuszczana Poczajowska Ikona Matki Bożej, zdobiona pozłacanymi rzeźbami w kształcie promieni. Analogicznie w ołtarzu bocznym, wykonana w podobnym stylu, Bielska Ikona Matki Bożej.
Po siedmiu latach budowy nastąpił uroczysty moment poświęcenia cerkwi, którego dokonał Jego Eminencja metropolita Sawa w asyście Jego Ekscelencji biskupa Mirona, Jego Ekscelencji biskupa Grzegorza oraz licznie przybyłego duchowieństwa. W nabożeństwie uczestniczył dziekan Kościoła rzymskokatolickiego ks. Ludwik Olszewski, gospodarze miasta, gminy, powiatu, projektanci, budowniczowie, dyrektorzy wielu przedsiębiorstw bielskich, sponsorzy i niezliczone rzesze wiernych z różnych parafii. Na zakończenie uroczystości Jego Eminencja metropolita Sawa wręczył odznaczenia duchownym naszej cerkwi oraz najbardziej zasłużonym w jej budowę i rozwój parafii. Uroczystość odbyła się w dniu 12 lipca 2003 roku.
Tymczasem kontynuowane były prace przy budowie domu parafialnego. Do zimy zakończono wznoszenie ścian i zalano stropy, a w 2004 r. dach pokryto blachą miedzianą. Ostatnie prace budowlane przy cerkwi zakończono w 2005 roku. Obłożono fundamenty piaskowcem, na schody położono granit oraz wykonano balustrady. Jednocześnie wnętrze domu parafialnego otynkowano, wykonano instalację elektryczną, wstawiono okna i drzwi. Kolejna bardzo kosztowna inwestycja rozpoczęta jesienią tego roku to ogrodzenie placu.
Od początku budowy tempo prac było niesamowicie szybkie. To wielka zasługa ks. Jana. Swoim postępowaniem dawał on przykład parafianom, którym na sercu leży dobro cerkwi i pragnącym wesprzeć jego ogromny trud. Wierni wnosili ofiary finansowe, kolędowali, udzielali się przy budowie. Jak bardzo byli ofiarni świadczy fakt, iż całkowite wyposażenie wnętrza cerkwi stanowią ofiary poszczególnych rodzin (nie tylko z naszej parafii).
W tych latach odrodziła się tradycja kolędowania. Wpływy z tego tytułu w poszczególnych okresach świątecznych wynosiły od 30 do 90 tys. złotych. Zdarzało się, iż kolędowało po kilkanaście grup, w tym także duchowni i młodzież.
Ks. Jan zwracał się o wsparcie finansowe budowy do wielu firm bielskich i zawsze je otrzymywał. Nierzadko ofiarodawcami byli wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego. Szczególnym przykładem byli państwo Siecińscy, którzy każdego roku szczodrze przekazywali ofiary pieniężne na budowę cerkwi. Z pomocą przychodziły także władze miasta. Był też sponsor główny i nieoceniony – dyrektor firmy sąsiadującej z cerkwią. Przez cały czas wspierał budowę finansowo i nie tylko. Na każdą prośbę proboszcza nieodpłatnie użyczał sprzętu. Pan dyr. Jan Miniuk, o którym mowa, za działalność na rzecz całej Cerkwi prawosławnej w Polsce otrzymał wszystkie odznaczenia, jakimi można wyróżnić osobę świecką, w tym najbardziej zaszczytny tytuł Wielkiego Archonta i Stróża Prawa Świętej i Wielkiej Cerkwi Chrystusowej nadawany przez Patriarchę Konstantynopola.
Zanim powstała parafia, we wrześniu 1997 r. został przyjęty nowy dyrygent do prowadzenia chóru – p. Ireneusz Ławreszuk, syn duchownego z Białegostoku. Jego nieprzeciętne zdolności doprowadziły do tego, iż amatorski chór stał się w szybkim czasie znany nie tylko w naszej diecezji. Wysoki poziom zaowocował tym, iż chór był wielokrotnie nagrywany do radia i telewizji. W 2004 r. zdobył pierwsze miejsce w kategorii chórów parafialnych miejskich na Międzynarodowym Festiwalu „Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej”. Chór często koncertował w wielu miastach Polski, biorąc udział w różnego rodzaju uroczystościach (także świeckich). Pod koniec roku 2003 nagrał dwie płyty i kasety z utworami wykonywanymi podczas nabożeństw i kolędami. Jego repertuar stale się poszerzał. W dorobku znalazły się utwory różnych kultur (np. gruzińskiej i bizantyjskiej). Oprócz tego chóru p. I. Ławreszuk zaczął też prowadzić grupę dziecięcą, która wzbogaca swoim śpiewem pierwszą niedzielną Św. Liturgię. Bogactwo głosów chóru tak ujęło jedną z naszych parafianek, iż napisała na jego temat pracę magisterską w Katedrze Muzyki Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Za swoje osiągnięcia – na prośbę proboszcza – p. Ławreszuk dwukrotnie został odznaczony przez Święty Sobór Biskupów PAKP.
Piękna cerkiew oraz śpiew chóru przyciągają na nabożeństwa wiernych ze wszystkich bielskich parafii. Przybywają też pielgrzymi i turyści z kraju i zagranicy. Dwukrotnie odbywały się też nagrania nabożeństw do ogólnopolskich programów telewizyjnych oraz do kilku rozgłośni radiowych.
25 listopada 2004 r. w cerkwi odbyły się uroczystości z okazji jubileuszu dwudziestopięciolecia święceń biskupich zwierzchnika Cerkwi prawosławnej w Polsce Jego Eminencji, Wielce Błogosławionego Sawy, Metropolity Warszawskiego i całej Polski. W uroczystościach wzięli udział przedstawiciele patriarchy Konstantynopola, rzymskokatolicki Biskup Drohiczyński Antoni Dydycz, delegaci prezydenta RP, rządu, władze miasta, gminy i powiatu Bielsk Podlaski oraz dyrektorzy firm i szkół. Cieszy fakt, iż Jego Eminencja docenił zaangażowanie bielskiej społeczności prawosławnej, pragnąc razem z nią uczcić tak ważną rocznicę.
Świątynię naszą odwiedzali hierarchowie Prawosławnych Kościołów kilku krajów. Byli to: Patriarcha Aleksandrii Piotr VII (20.08.2001 r.), Patriarcha Serbii Paweł (23.10.2001 r.), Zwierzchnik Cerkwi w Albanii metropolita Anastasios (21.05.2003 r.), Patriarcha-Katolikos Gruzji Eliasz II (3.09.2005 r.).
Dnia 13 czerwca 2005 r. proboszcz parafii ks. prot. obchodził 25-lecie święceń kapłańskich. Uroczystościom przewodniczył Jego Eminencja metropolita Sawa w asyście Jego Ekscelencji biskupa Grzegorza. Oprócz licznie zgromadzonego duchowieństwa w nabożeństwie uczestniczyli przedstawiciele władz miasta, gminy i powiatu oraz dyrektorzy firm i szkół. Metropolita odznaczył ks. Jana Orderem św. równej apostołom Marii Magdaleny II stopnia z ozdobami, a jego matuszkę Orderem św. równej apostołom Marii Magdaleny III stopnia. Licznie zgromadzeni parafianie przybyli, aby okazać proboszczowi wdzięczność za ogromny trud, jaki włożył w budowę cerkwi i rozwój parafii. W tym miejscu należy podkreślić, iż pozostali duchowni parafii Uspieńskiej zawsze wspierali ks. Jana we wszelkich poczynaniach. Obecnie w parafii posługi sprawują następujący księża:
Proboszcz – ks. prot. mgr Jan Barszczewski,
Wikariusz – ks. prot. mgr Sławomir Jarocewicz,
Wikariusz – ks. mgr Mirosław Świderski,
Ks. diakon Marek Ostaszewicz,
Psalmista – mgr Ireneusz Ławreszuk.
W każdą niedzielę odprawiane są dwie Święte Liturgie o godz. 800 i 1000. W soboty o 1700 służy się całonocne czuwanie, a w niedzielę o tej samej godzinie wieczernię z molebnem.
Przy parafii działa Bractwo Młodzieży Prawosławnej, które powstało w październiku 1998 roku. Od kilku lat jego opiekunem jest ks. prot. Sławomir Jarocewicz. Pod jego kierunkiem wydawane jest pismo pt. Uspienskij Listok, chętnie czytane przez wiernych. Jest bogate w treści związane z życiem cerkwi, zawiera pouczające kazania oraz informacje dotyczące świąt i historii świętych.
Członkowie bractwa uczestniczą w pracach przy cerkwi, włączają się do akcji organizowanych przez Ogólnopolskie Bractwo Młodzieży Prawosławnej, wyjeżdżają na pielgrzymki, uczestniczą w spotkaniach z innymi kołami. Większość członków bractwa śpiewa w chórze cerkiewnym. Brak domu parafialnego utrudnia w dużym stopniu działalność bractwa. Aby częściowo rozwiązać problem, w początkowym okresie budowy cerkwi na placu cerkiewnym wybudowano tymczasową kancelarię o powierzchni 20 m2. Tam, oprócz piątkowych spotkań bractwa, odbywają się próby chóru i dyżury duchowieństwa. W obecnym czasie nie ma jednak warunków do organizowania innych form spędzania czasu zmierzających do zbliżenia wiernych do cerkwi. Taką potrzebę odczuwa wielu parafian, a szczególnie bratczyce z przewodniczącą E. Turowską. Na uwagę zasługuje fakt, iż w parafii jest kilkudziesięcioosobowa grupa kobiet, wykazujących dużą aktywność od samego początku. Poświęcają wiele czasu na utrzymanie porządku i estetyki w cerkwi i dookoła niej. Spotykają się w tym celu w każdy poniedziałek oraz przy okazji przygotowań do większych świąt. One też co roku stanowią podstawowy skład wielu grup kolędniczych, a w czasie budowy poświęciły wiele dni na wyjazdy do odległych parafii, aby prosić o ofiary na budowę cerkwi.
Historia parafii jest opisana i bogato zilustrowana w kronice. Obecnie do cerkwi Uspieńskiej należy około 2.000 osób. Zdajemy sobie sprawę z tego, iż parafię czeka jeszcze wiele trudów do pokonania. Wierzymy jednak, iż z Bożą pomocą i pod kierunkiem naszego przewodnika duchowego w osobie ks. Jana uda się zrealizować zamierzone przedsięwzięcia.
Eugenia Kołos
Adres parafii: 17-100 Bielsk Podlaski, ul. Mickiewicza 179, tel.: 085-7303887.
Tekst opracowano na podstawie kroniki parafialnej. Wiadomości historyczne przedstawiono w oparciu o książkę pt. „Dzieje cerkwi w Bielsku Podlaskim” autorstwa ks. mitrata Grzegorza Sosny i Doroteusza Fionika.
Kalendarz Prawosławny 2007 r.